Ghép phổi cho bệnh nhân 17 tuổi

Ảnh minh hoạ

Bệnh nhân N.V.Đ, nam giới, 17 tuổi. Được chuyển đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức từ Trung tâm Hô hấp, bệnh viện Bạch Mai, trong tình trạng rất nặng: nằm trên giường thở ô xy liên tục, tình trạng suy dinh dưỡng chỉ số BMI = 13,3.

Bệnh nhân Đ. được chẩn đoán mắc bệnh mô bào ở Phổi (Langerhans) giai đoạn cuối. Tiên lượng tử vong rất cao. Giải pháp điều trị duy nhất trên thế giới là phẫu thuật ghép hai phổi. Hiện trạng của bệnh nhân rất phù hợp để thực hiện ngay phẫu thuật ghép phổi.

Diễn biến bệnh lý nặng liên tục từ hơn 5 năm nay, với các biểu hiện của bệnh kén hóa và nhiễm trùng phổi rất nặng, đã phải mổ 1 bên phổi phải và bơm thuốc gây dính màng phổi bên trái do kén khí phổi vỡ tái diễn, và điều trị rất nhiều lần tại Bệnh viện Nhi Trung ương và gần đây là Bệnh viện Bạch Mai.

Bệnh nhân đã được sinh thiết và chẩn đoán xác định mắc bệnh Bệnh mô bào ở Phổi (một dạng bệnh ung thư rất đặc biệt – không có giải pháp điều trị triệt để), và được truyền hóa chất nhiều đợt. Kèm theo là các bệnh lý cơ quan khác, như sỏi thận phải (mổ 2016 ở Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức), sỏi trong gan (chưa có chỉ định can thiệp), suy chức năng gan do hóa chất.

Lần này bệnh nhân điều trị tại Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai hơn 20 ngày do đợt nhiễm trùng cấp các kén phổi, đã ổn định và có thể chuyển Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức xét ghép phổi.

Trên phim chụp cắt lớp ngực, gần toàn bộ tổ chức phổi của bệnh nhân đã bị tiêu hủy hết thành các nang – kén khí, không còn hoạt động chức năng. Người hiến phổi là anh Dương Hồng Quý – 43 tuổi, Ninh Bình sau đó các bác sĩ đã lấy phổi và ghép cho bệnh nhân này.

PGS Ước cho biết ca ghép phổi này được các bác sĩ của bệnh viện Việt Đức trực tiếp thực hiện. So với các các ghép tạng khác thì ghép phổi được đánh giá khó hơn rất nhiều.

Theo PGS Nguyễn Hữu Ước, khi lấy phổi khó hơn lấy tim và các tạng khác bởi nếu không cẩn trọng gây nhiễm trùng, khi lấy phổi có thể vỡ phổi gây nhiễm trùng sau phẫu thuật cho bệnh nhân.

Ngoài ra, khi lấy phổi không kiểm soát được khi ghép tim gan còn áng chừng được thời gian còn với phổi thì khó hơn bác sĩ không thể áng được thời gian như thế nào.

Quy trình bảo vệ phổi hiến khác với tạng khác vì không phải bơm máu vào xong. Theo PGS Ước “nuôi” phổi hiến bác sĩ phải bơm máu xuôi dòng, ngược dòng, áp lực lên các thuỳ như thế nào nên kỹ thuật rất khác biệt.

Khi ghép phải có đánh giá trước mổ, trong mổ, sau mổ vì phổi là tạng không được cấp máu thường xuyên nên phải soi phế quản, cấy vi khuẩn hàng ngày để đánh giá hoạt động của phổi.

Bệnh nhân được ghép này phổi dính nên quá trình cắt phổi lâu hơn. PGS Ước cho biết bác sĩ lo ngại tạng lấy ra chờ lâu sợ hỏng nên bác sĩ phải đổi quy trình. Bình thường, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt hai phổi ghép luôn và nhưng với bệnh nhân này bác sĩ phải cắt từng bên ghép từng bên vì phổi cho chờ lâu hỏng may mắn sau mổ hai phổi vận hành được.

Tiên lượng của ghép phổi, bác Ước cho biết chưa thể đánh giá, ngay cả trên thế giới cũng chưa bàn bạc nhiều. Các bác sĩ chỉ nói thành công về kỹ thuật. Kết quả trên thế giới tỷ lệ khá tốt chỉ 50 % sau 1 thời gian vẫn có hư hỏng vì phổi là tạng dễ nhiễm khuẩn nên sau ghép phổi kết quả thấp hơn. Tuy nhiên với phương tiện như hiện nay thì 5 ca ghép tim có 1 ca ghép phổi.

Khi ghép phổi xong phải trao đổi oxy được, đánh giá miệng nối, sau mổ nội soi nếu trao đổi phổi tốt, phổi hoạt động tốt là thành công nếu phổi không hoạt động được thì chỉ 1 , 2 ngày là không được.

So với ghép tim, PGS ước cho rằng ghép phổi khó hơn rất nhiều. Quả tim là tạng vô trùng vấn đề nhiễm khuẫn không được đặt ra nhiều mà chỉ đặt ra kỹ thuật. Kỹ thuật ghép tim nhiều miệng nối nhưng mạch được nuôi dưỡng, cấp máu nên miệng nối liền nhanh hơn tạng phổi

Trước khi ghép ca này, PGS Ước cho biết bệnh viện Việt Đức đã xây dựng quy trình, bác sĩ đi học ở Đài Loan được thực hiện ghép.