Mỹ - Trung dễ bùng nổ chiến tranh nhất vì cuộc chiến thương mại hay Đài Loan?

Đây là nhận định của ông Ted Galen Carpenter, nhà nghiên cứu an ninh cấp cao tại Viện Cato và biên tập viên của tạp chí National Interest. 

Theo ông Carpenter, căng thẳng Trung Quốc – Đài Loanđang ở mức báo động khi mà các tướng quân đội hai bên liên tiếp đưa ra những lời cảnh báo sắc lạnh. Cụ thể, giới chức Đài Loan khẳng định không khuất phục trước sức ép và lời đe dọa từ Trung Quốc, thì lãnh đạo Bắc Kinh lại có những tuyên bố và động thái đưa kế hoạch sáp nhập Đài Loan vào đại lục trở nên nghiêm túc và cấp bách hơn bao giờ hết.

Đài Loan có thể trở thành ngòi nổ đẩy Mỹ - Trung vào cảnh chiến tranh. (Ảnh minh họa)

Và với vai trò là người bảo vệ Đài Loan, Mỹ đặc biệt quan ngại về những diễn biến gần đây. Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có sẵn lòng đối đầu với một cường quốc hạt nhân như Trung Quốc để bảo vệ Đài Loan?

Phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh An ninh châu Á hay còn gọi là Đối thoại Shangri-La ở Singapore hôm 1/6, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phương Hòa đã lên tiếng cảnh cáo những nỗ lực của Đài Loan hay bất cứ quốc gia nào khác nhằm ngăn cản mục tiêu thống nhất đại lục của chính quyền Bắc Kinh.

Ông Ngụy khẳng định, “Trung Quốc phải và sẽ phải thống nhất và bất cứ ai muốn chia rẽ Đài Loan ra khỏi Trung Quốc, quân đội Trung Quốc sẽ không còn lựa chọn nào khác là chiến đấu bằng mọi giá vì sự thống nhất của quốc gia”.

“Bất cứ nỗ lực nào chia cắt Trung Quốc cũng đều không thành công. Bất cứ sự can thiệp nào vào vấn đề Đài Loan cũng sẽ thất bại”, ông Ngụy nói.

Thậm chí, theo ông Ngụy, chuyện đánh giá thấp quyết tâm và ý chí của quân đội Trung Quốc là cực kỳ nguy hiểm.

“Nếu quân đội Trung Quốckhông thể bảo vệ sự thống nhất của quê hương, vậy chúng tôi còn cần họ làm gì?”, Thời báo Hoàn Cầu dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc.

Sau tuyên bố của ông Ngụy một ngày, Hội đồng Các vấn đề đại lục của Đài Loan cũng đã ra lời đáp trả gay gắt.

Cơ quan Đài Loan nhấn mạnh, Đài Loan chưa bao giờ là một phần của Trung Quốc và sẽ không bao giờ chấp nhận sự kiểm soát hay đe dọa từ Bắc Kinh.

Cơ quan Đài Loan còn cáo buộc Trung Quốc không chỉ “thách thức các quy định và trật tự của thế giới” mà tuyên bố về cái gọi là tìm kiếm giải pháp hòa bình chỉ là “lời nói dối thế kỷ” của Bắc Kinh.

“Chúng tôi cần nhắc nhở dư luận rằng, đảng Cộng sản Trung Quốc đang có hành động chống lại nền dân chủ, chống lại nền hòa bình giữa hai bên và tiến tới chiến tranh. Đây mới là nguyên nhân chính dẫn tới căng thẳng ở eo biển Đài Loan và ở khu vực. Đây là nguồn gốc của sự nguy hiểm và khiêu khích nhằm vào nền hòa bình và ổn định”, Hội đồng Các vấn đề đại lục của Đài Loan tuyên bố.

Căng thẳng giữa Bắc Kinh – Đài Bắc lên đỉnh điểm suốt 3 năm qua kể từ khi Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào năm 2016 và đưa bà Thái Anh Văn trở thành nhà lãnh đạo của Đài Loan. Việc DPP giành quyền lãnh đạo Đài Loan khiến mọi hy vọng của chính phủ Trung Quốc trong việc tăng cường các mối quan hệ kinh tế giữa hai bên để đổi lại người dân Đài Loan ngày càng ủng hộ nỗ lực thống nhất chính trị, tiêu tan thành mây khói.

Để gia tăng thêm sức ép ngăn cản các lực lượng ủng hộ dân chủ ở Đài Loan, Trung Quốc đã tái triển khai chiến dịch cô lập ngoại giao bằng cách thuyết phục một số nước thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan từ bỏ quan hệ với hòn đảo này. Bên cạnh đó, quân đội Trung Quốc cũng tăng cường tiến hành tập trận bên trong và xung quanh eo biển Đài Loan.

Bản báo cáo năm 2019 của Cơ quan Tình báo quốc phòng Mỹ trình lên Quốc hội đưa ra kết luận cho rằng, Trung Quốc đang đẩy mạnh năng lực cho lực lượng lục quân, không quân và hải quân để xâm chiếm và giành chiến thắng trước quân đội Đài Loan.

Cũng chính vì nhận thức được rõ những mối đe dọa từ Bắc Kinh đối với Đài Bắc, Mỹ đã có những động thái tăng cường hỗ trợ cho Đài Loan. Một trong những hành động quyết liệt nhất của Mỹ chính là việc Tổng thống Donald Trump ký và ban hành “Đạo luật đi lại với Đài Loan” (TTA) vào tháng 3/2018. Nội dung TTA khuyến khích các quan chức cấp cao Mỹ gặp gỡ và đàm phán với giới chức Đài Loan. Sau đó, Mỹ cho thông qua “Đạo luật các mối quan hệ với Đài Loan” (TRA) nhằm mở đường tổ chức các cuộc họp với những quan chức cấp thấp của Đài Loan.

Điều đáng nói, TTA đặc biệt thúc đẩy sự tương tác giữa “các quan chức an ninh cấp nội các” giữa Mỹ và Đài Loan. Để thể hiện tính thực tế của TTA thay vì chỉ là một văn bản mang tính biểu tượng, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton đã tiến hành gặp gỡ quan chức an ninh hàng đầu của Đài Loan là ông David Lee hồi tháng Năm. Ông Bolton khẳng định, cuộc gặp với ông Lee là nhằm đẩy mạnh hơn nữa quan hệ an ninh giữa Mỹ và Đài Loan và mối quan hệ này không nên bị xem thường.

Thậm chí, trước khi đảm nhận vị trí Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ, ông Bolton từng hối thúc Mỹ thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan đồng thời chuyển lực lượng quân đội Mỹ từ Okinawa của Nhật Bản sang Đài Loan.

Theo ông Carpenter, việc chính phủ Mỹ có một quan chức hiếu chiến như ông Bolton cho thấy Mỹ sẵn sàng ủng hộ tăng cường Đài Loan kể cả đối mặt với nguy cơ Mỹ - Trung rơi vào chiến tranh.

Chưa dừng lại, hồi đầu tháng Năm, Hạ viện Mỹ cũng đã thông qua “Đạo luật Bảo vệ Đài Loan” nhằm một lần nữa khẳng định sự ủng hộ vững chắc với Đài Loan đồng thời hối thúc Đài Bắc tăng cường chi tiêu quốc phòng.

Theo “Đạo luật Bảo vệ Đài Loan”, Washington “tiếp tục bán vũ khí cho Đài Bắc” cũng như hỗ trợ Đài Loan tham gia vào các tổ chức quốc tế. Đây vốn được xem là hành động mà lâu nay Trung Quốc phản đối mạnh mẽ.

Ngoài việc điều động tàu chiến đi qua eo biển Đài Loan, ngay tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan khẳng định, Mỹ sẽ “không còn nhân nhượng” trước những hành động gây bất ổn của Trung Quốc ở Biển Đôngvà Đài Loan.