Có một Washington “vụn vỡ” dưới tay Donald Trump

Trong bài bình luận đăng trên AP, tác giả Jonathan Lemire nhận xét: Hai năm đầu tiên ở Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã viết lại các quy tắc, tiểu chuẩn của chức vụ tổng thống và thủ đô Washington, đồng thời gạt bỏ các quy tắc ứng xử và thói quen truyền thống đã được tạo dựng qua nhiều đời tổng thống trước đó của nước Mỹ.

Tại Washington, dưới sự điều hành của ông Trump, những lời thóa mạ và công kích lẫn nhau ngày càng được cả hai đảng sử dụng một cách thường xuyên hơn. Những cuộc họp báo của Nhà Trắng gần như “tuyệt chủng”, các hội nghị thượng đỉnh quốc tế cũng được tổ chức một cách “dăm thì mười họa”, mọi thứ bao gồm các thể chế và các cuộc điều tra vốn phi đảng phái bỗng dưng trở thành vấn đề chính trị.

Dưới con mắt của các nhà quan sát trong nước và quốc tế, ông Trump là tổng hợp của những sự mâu thuẫn. Ông vừa “tàn phá” vừa thay đổi Washington theo hướng tinh tế và sâu sắc.

Ông Douglas Brinkley, nhà nghiên cứu lịch sử tổng thống thuộc Đại học Rice nhận xét: "Trump đã phá hủy thể chế của chức vụ tổng thống. Ông ta không xem mình là người “tiếp nối” các đời tổng thống và chuẩn bị để lại di sản tốt đẹp cho người kế vị. Thay vào đó, ông ta sử dụng chức vụ tổng thống để mở rộng tính cách cá nhân của mình".

Donald Trump có phải là một tổng thống quá “độc đáo”? Hay Nhà Trắng đã thay đổi vĩnh viễn? Liệu những xu hướng này có tồn tại lâu hơn nhiệm kỳ của Trump hay không vẫn là một câu hỏi sẽ không có câu trả lời cho đến khi có một nhân vật mới trong Phòng Bầu dục, nhưng ông Brinkley nhận định "về sau này, sẽ không có tổng thống nào của nước Mỹ coi ông Trump là hình mẫu cần học tập".

Trump tự tin khả năng khó đoán của ông ta là thứ để thu hút sự chú ý của người dân Mỹ và tiếp thêm thành công của ông ta.

"Tôi có những chiếc máy nhắc chữ ngu ngốc. Các bạn không phiền khi tôi không sử dụng chúng trong tất cả các đêm chứ?" Trump hỏi đám đông trong một cuộc vận động hồi tháng 6 vừa qua tại South Carolina. "Mỗi lần tôi chót nhìn vào máy nhắc chữ, tôi thấy thật tẻ nhạt, chúng ta không cần nó. Nước Mỹ đã trở lại, lớn hơn, tốt hơn và mạnh mẽ hơn bao giờ hết".

Thực vậy, Trump đã làm “hồi sinh” Nhà Trắng theo cách bất thường, thiếu thực tế giống như cách ông được bầu chọn. Ngay từ những ngày đầu nhậm chức, Trump đã lừa dối về số lượng người tham gia lễ nhậm chức và không tìm ra chứng cứ về hàng triệu lá phiếu bất hợp pháp.

Những sai lầm này vừa lớn vừa nhỏ: Trump nhiều lần lập lại tuyên bố trong năm 2018 rằng ông đã thông qua việc cắt giảm thuế lớn nhất trong lịch sử (nhưng không phải vậy), rằng nền kinh tế Mỹ hiện tốt nhất trong lịch sử (điều đó không đúng) và rằng ông Brett Kavanaugh được đề cử làm thẩm phán Tòa án tối cao đã đứng đầu lớp tại Trường Luật Yale (trường này không xếp hạng học sinh). Chỉ tuần trước thôi, sau khi đưa ra quyết định đơn phương, bất ngờ là rút quân Mỹ khỏi Syria, Trump viết trên Twitter rằng Nga "không hài lòng" về quyết định này. Vài giờ trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã hoan nghênh động thái này của Mỹ.

Tất cả những lời dối trá này cứ tích lũy dần dần và khiến cho những lời nói được phát ra từ Nhà Trắng trở nên “kém tin cậy” hơn bao giờ hết.

Khi một báo cáo liên bang về biến đổi khí hậu được đưa ra hồi tháng trước, cho thấy tác động đang tăng lên, thì tuyên bố của Nhà Trắng lại tỏ ra nghi ngờ về phát hiện này và cho rằng rất nhiều nhà khoa học hoài nghi về hiện tượng này. Các cuộc họp báo của Nhà Trắng thường là cơ hội để dân chúng lắng nghe về quan điểm của tổng thống cũng hầu như biến mất. Thư ký báo chí Nhà Trắng Sarah Huckabee Sanders đã tổ chức một cuộc họp báo duy nhất trong tháng 12 nhưng kéo dài chưa đầy 15 phút.

Đến nay, người ta đã bắt đầu quen với “hình thức truyền thông” của Nhà Trắng thông qua một tweet dài 280 ký tự qua tài khoản Twitter của ông Trump và khiến những chiếc điện thoại di động kêu lên khắp Washington, đôi lúc chúng khiến các cơ quan liên bang và các đồng minh của ông trong quốc hội cũng bị bất ngờ. Quyết định của Trump rút quân khỏi Syria hồi tuần trước khiến các nghị sỹ đảng Cộng hòa bực tức vì họ không được tham vấn. Và, kể cả có hỏi ý kiến từ đảng Cộng hòa, ông vẫn đóng cửa chính phủ vì thiếu tiền xây bức tường biên giới, một cam kết trong chiến dịch vận động tranh cử của ông…

Ví von về phong cách của ông Trump, cựu Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich cho rằng: “Ông Trump giống như một tiền vệ tự do. Ông ta chơi bóng không theo bất cứ một chiến thuật nào và mọi hành động của ông chỉ đơn giản là cướp bóng của các đồng đội, bất chấp việc đó khiến đồng đội phản ứng”.

Các tweet của Trump thường dầy đặc những lời lăng mạ công khai – những lời mà mọi đời tổng thống trước đó hoặc các lãnh đạo quốc gia khác không bao giờ dám đưara  công chúng. Trump gọi nhà lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer là “Chuck Schumer khóc lóc” hay sẵn sàng bất chấp tất cả để tuyên bố “Truyền thông là kẻ thù của nhân dân” hoặc gọi cựu ngoại trưởng Rex Tillerson là người “đần như cục đá”. Và mức độ của những sự xúc phạm đó, đôi khi đạt đến “cảnh giới” của sự thô thiển và thô bỉ.

Trump đã thay đổi vị trí tổng thống theo nhiều cách khác, đưa mình vào những vấn đề mà những người tiền nhiệm của ông tránh được. Ông ta đã trừng phạt Bộ Tư pháp của chính mình vì đã không mở các cuộc điều tra về kẻ thù chính trị của ông ta. Trump đe dọa hất cẳng Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (vị trí rất cần sự độc lập về chính trị) vì đã tăng lãi suất vì ông tin rằng điều đó có thể làm suy yếu nền kinh tế. Với những trận cháy rừng kinh hoàng đang hoành hành, ông chỉ trích người dân California vì quản lý rừng kém…

Trên sân khấu thế giới, Trump cũng đã phá vỡ những khuôn mẫu của tổng thống. Ông gây căng thẳng các đồng minh thân thiết và lâu đời nhất - bao gồm cả Canada, ở tất cả các nơi - và kết bạn với những người mạnh mẽ toàn cầu. Ông đã bỏ qua các hội nghị thượng đỉnh, bao gồm một cuộc họp ở châu Á vào tháng 11 vừa qua – Hội nghị vốn là một chương trình làm việc không thể thiếu của nhiều đời tổng thống trước đó.

″Trump là một nhân vật không biết lịch sử và không thể làm hình mẫu cho bất kỳ tổng thống nào ... nhưng tất cả những gì chúng ta có thể làm là bàn tán về ông ta”, nhà sử học Douglas Brinkley kết luận.