Cần cấm quảng cáo toàn bộ rượu bia các loại

Ngày 23/5, thảo luận tại Quốc hội về Dự thảo Luật phòng chống tác hại rượu, bia nhiều đại biểu tỏ ra không đồng tình khi dự thảo được chỉnh sửa theo hướng... yếu đi. Ví dụ, không cấm bán rượu, bia trên Internet mà chỉ quy định điều kiện bán theo hình thức thương mại điện tử...

Theo luật sư Ngô Huỳnh Phương Thảo, "phòng chống tác hại bia rượu hiệu quả nhất chính là điều chỉnh các quy định pháp luật nhằm hạn chế sản xuất, kinh doanh bia rượu". 

Luật sư Ngô Huỳnh Phương Thảo.

Bởi vì khi thắt chặt việc sản xuất, kinh doanh rượu bia thì việc sử dụng rượu bia cũng sẽ bị hạn chế hơn, điều đó đồng nghĩa với các hệ lụy kéo theo sau đó cũng giảm. Vậy, hạn chế sản xuất kinh doanh rượu bia bằng cách nào? Theo bà Thảo, có 4 giải pháp cần thực hiện đồng bộ gồm:

Thứ nhất, cần tăng thuế và tăng cường các hoạt động kiểm soát của nhà nước trong việc sản xuất kinh doanh rượu bia. Theo quy định, rượu, bia được coi là hàng hóa phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt theo quy định tại Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014), Điều 4 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014).

Do đó, người có nghĩa vụ nộp thuế tiêu thụ đặc biệt nói chúng là tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu hàng hóa và kinh doanh dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) trong đó có rượu bia. Hiện mức thuế suất TTĐB đối với mặt hàng là rượu bia theo quy định pháp luật là 50% (với rượu có nồng độ cồn trên 20 độ trở lên).

"Tuy nhiên, Dự thảo về Luật phòng chống tác hại của rượu, bia trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần này tại Khoản 3 Điều 3 của dự thảo chỉ quy định “Áp dụng các chính sách thuế phù hợp, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình để giảm mức tiêu thụ rượu, bia” khiến quy định này chưa cụ thể và đảm bảo tính răn đe", bà Thảo nhấn mạnh.

Cần có quy định nghiêm cấm quảng cáo đối với tất cả các loại rượu bia

Do vậy, Quốc hội phải cần có phương án tăng mức thuế suất cao hơn (80% đến 100%) để kiểm soát việc sản xuất, kinh doanh; qua đó hạn chế sử dụng rượu bia, đồng thời tăng thêm được nguồn thu ngân sách để nhà nước xử lý hậu quả, bù đắp các tác hại do bia rượu gây ra. 

Thứ hai, cần kiểm soát quảng cáo rượu, bia. Bởi quảng cáo rượu, bia thúc đẩy lượng tiêu thụ lớn hơn, đặc biệt là quảng cáo dành cho những người trẻ, thậm chí cả các em học sinh. Một số nước trên thế giới đã có các quy định cấm quảng cáo đồ uống có cồn với thời gian cấm hết sức nghiêm ngặt.

Ví dụ Hàn Quốc, nước này cấm các hoạt động quảng cáo đồ uống có cồn trong khung giờ từ 7h đến 22h trên nhiều nền tảng phát sóng. Malaysia - một quốc gia trong ASEAN cũng đã cấm quảng cáo rượu bia từ năm 1995, cùng với nhiều quy định quảng cáo rất khắt khe.

Ở Việt Nam, nhà nước ta cũng đã có những quy định nhằm kiểm soát việc kinh doanh rượu, bia. Theo quy định tại khoản 3 Điều 7 Luật Quảng cáo năm 2012 thì sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo bao gồm: “Rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên”, nhưng lại không cấm đối với bia là một nghịch lý.

Theo bà Thảo, hiện Việt Nam chưa có bất kỳ quy định nào để giới hạn việc quảng cáo cũng như kiểm soát các nội dung quảng cáo đồ uống có nồng độ cồn. 

Trong khi theo Dự thảo Luật phòng chống tác hại rượu, bia dù có quy định về quảng cáo, nhưng dự thảo chỉ cấm quảng cáo với rượu bia có nồng độ cồn trên 15 độ; còn từ 5,5 độ đến 15 độ thì không cấm và được quản lý ở mức... lỏng lẻo hơn. 

Theo LS Thảo, cần có quy định nghiêm cấm quảng cáo đối với tất cả các loại rượu bia để hạn chế tối đa việc mở rộng đối tượng tiếp cận sử dụng rượu bia.

Thứ ba, cần hạn chế khuyến mại, gia tăng kiểm soát các hình thức mua bán rượu bia. Ví dụ, tăng giá bán và hạn chế khuyến mại sẽ góp phần giảm được tình trạng sản xuất rượu lậu. Ngoài ra, cần siết các hình thức mua bán rượu bia trực tiếp, mua bán qua mạng… cũng là giải pháp.

Thứ tư, cần tăng cường tuyên truyền về tác hại rượu bia đối với sức khỏe cộng đồng. Phải tuyên truyền rộng rãi và tạo được hiệu ứng, qua đó tác động đến ý thức của nhân dân.