Chính phủ tiếp tục đóng cửa, Mỹ vô vọng tìm lối thoát?

Tình trạng đóng cửa chính phủ hiện tại của Mỹ nay đã trở thành lần đóng cửa dài nhất trong lịch sử đất nước. Tính đến ngày 14/1, chính phủ đã đóng cửa được 24 ngày, vượt qua kỷ lục 21 ngày trước đó dưới thời Tổng thống Mỹ Bill Clinton vào năm 1995.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng.

Vào lúc này, cả Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi, hai nhân vật chủ chốt của đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ, vẫn giữ lập trường của mình về việc cung cấp tài chính xây dựng tường biên giới Mỹ - Mexico. Ông Trump thậm chí bác bỏ đề xuất mở cửa chính phủ tạm thời của Thượng nghị sĩ Lindsey Graham để cung cấp tài chính cho một số cơ quan quan trọng của chính phủ.

Theo cây viết Susan Page, tình trạng đóng cửa hiện tại có thể sẽ kết thúc theo 5 cách khác nhau. Hai cách đầu tiên rất đơn giản, đó là khi ông Trump hoặc bà Pelosi nhượng bộ. Tuy nhiên lý do hai người này không làm vậy không chỉ bởi vì tham vọng cá nhân.

Đối với ông Trump, nhượng bộ cũng có nghĩa là để mất sự ủng hộ từ thành phần bảo thủ của đảng Cộng hòa. Điều này có thể thấy rõ khi ông Trump nhất trí nhượng bộ một đề xuất ngân sách vào tháng 12 vừa qua, khi hai chính trị gia đảng Cộng hòa có quan điểm cánh hữu là Rush Limbaugh và Ann Coulter chỉ trích ông dữ dội. Còn đối với bà Pelosi, người vừa được bầu làm Chủ tịch Hạ viện, căng thẳng này là một phép thử  quan trọng đối với khả năng lãnh đạo của bà ở Hạ viện, nơi các nghị sĩ đảng Dân chủ chiếm đa số.

Cách thứ ba để chính phủ mở cửa trở lại đó là sự ủng hộ bất ngờ từ các Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa. Cách này cũng khó có thể trở thành hiện thực, do Lãnh đạo Phe đa số ở Thượng viện Mỹ Mitch McConnell đã tuyên bố rõ ràng rằng ông sẽ không thách thức Tổng thống Mỹ. Theo bà Page, ông McConnell nói rằng ông sẽ không cho phép bất kỳ đạo luật nào được đưa đến Thượng viện để xem xét nếu không có sự phê duyệt của Tổng thống.

Thêm vào đó, các cuộc khảo sát cho thấy rằng dư luận đang quy trách nhiệm cho ông Trump hoặc đảng Dân chủ đã để tình trạng đóng cửa chính phủ kéo dài, khiến nhiều viên chức bị cho nghỉ việc hoặc bị buộc phải làm việc không lương. Cho đến lúc này, đảng Cộng hòa đã tránh để bị liên quan đến cuộc chiến trách nhiệm này và rất muốn tiếp tục như vậy.

Cách thứ tư là việc các bên có thể thỏa hiệp một phần để có thể vừa cho phép dự án xây tường biên giới có ngân sách, vừa đảm bảo lợi ích cho những người nhập cư trái phép. Tuy nhiên như đã nói ở trên, cả ông Trump hay đảng Dân chủ đều không muốn thỏa hiệp. Ngoài ra, bức tường giờ đây đã trở thành một biểu tượng đấu tranh của cả hai bên.

Theo bà Page, cách còn lại và cũng là khả dĩ nhất để thoát khỏi tình trạng đóng cửa đó là ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia và rút ngân sách của Lầu Năm Góc để xây tường. Tuy nhiên các chuyên gia cho biết ông Trump có thể sẽ phải hầu tòa nếu sử dụng quyền này. “Việc xây tường có thể sẽ bị các tòa án liên bang ngăn chặn cho đến khi có cơ sở pháp lý thực sự”, bà Page viết.

Ngoài ra, việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp sẽ tạo ra tiền lệ để các đời Tổng thống tương lai, những người là thành viên của đảng Dân chủ, sẽ làm theo. Nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa đã có lời khuyên dành cho Tổng thống Mỹ.

Sau cùng, bà Page kết luận rằng với việc không có lối thoát thực sự, nhiều khả năng Tổng thống Mỹ sẽ có Thông điệp Liên bang năm 2019, dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 29/1 tới, khi chính phủ vẫn tiếp tục đóng cửa.