Việt Nam và ASEAN chặng đường sau 50 năm
Ngày 30/11/2018, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao đã tổ chức Tọa đàm “ASEAN chặng đường sau 50 năm và Việt Nam”. Tham dự Tọa đàm có Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, Đại sứ Nguyễn Nguyệt Nga, Phó chủ tịch Uỷ ban quốc gia hợp tác kinh tế Thái Bình Dương của Việt Nam, Phó tổng thư ký ASEAN Hoàng Anh Tuấn, Giáo sư Fukunari Kimura, Chuyên gia kinh tế trưởng Viện nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA) và các nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách hàng đầu của khu vực và Việt Nam đến từ các cơ quan tham gia hợp tác ASEAN của Việt Nam, các Viện nghiên cứu, Cơ quan đại diện ngoại giao các nước ASEAN, các nước đối tác của ASEAN và các tổ chức quốc tế tại Việt Nam.
Lễ thượng cờ ASEAN tại trụ sở Bộ Ngoại giao Việt Nam nhân ngày thành lập Hiệp hội. |
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN-Việt Nam khẳng định, nửa thập kỷ qua, ASEAN đã đạt được nhiều thành tựu không thể phủ nhận. ASEAN đem lại cho các nước thành viên những lợi ích to lớn của một môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển, một không gian hợp tác mở rộng quy tụ được hầu hết các cường quốc trong và ngoài khu vực. Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cũng nhấn mạnh, chặng đường sắp tới, ASEAN sẽ đối mặt với không ít thách thức từ cạnh tranh chiến lược các nước lớn, biến động chính trị và kinh tế thế giới và khu vực, và những hạn chế nội tại của chính ASEAN.
“Cộng đồng ASEAN non trẻ, mới hình thành được 3 năm; sự gắn kết nội khối của ASEAN và các mẫu số lợi ích chung liệu có đủ mạnh để ASEAN giữ vững năng lực tự cường trước các tác động sâu sắc của cạnh tranh chiến lược và những nhiễu động chính trị và từ kinh tế bên ngoài hay không? Nền tảng hợp tác và khuôn khổ thể chế hiện tại của ASEAN có đáp ứng được nhu cầu liên kết ngày càng gia tăng hay không? ASEAN đã và sẽ làm được gì để đem lại lợi ích thiết thực nhất cho gần 630 triệu người dân của khu vực để họ cảm nhận được ASEAN trong từng nhịp sống hàng ngày của mình”, ông Dũng nhận định.
Tại các phiên thảo luận, các đại biểu đã tập trung thảo luận về những thách thức và cơ hội đặt ra cho ASEAN trong chặng đường phát triển mới sau 50 năm, trong bối cảnh môi trường khu vực và quốc tế đang biến động không ngừng và tác động sâu rộng đến ASEAN. Các diễn giả chỉ ra các cơ hội to lớn mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra, tạo nên những làn sóng mới trong phân công lao động quốc tế, ảnh hưởng đến liên kết kinh tế toàn cầu cũng như khu vực. Bên cạnh đó, những xáo động trong hệ thống thương mại quốc tế, cọ xát và cạnh tranh thương mại toàn cầu cũng đặt ASEAN trước những thách thức để đạt được mục tiêu tự do hoá thương mại, đầu tư, duy trì những thành quả của liên kết kinh tế khu vực và tăng cường kết nối. Các diễn giả đồng thời đưa ra những định hướng quan trọng cho ASEAN nhằm thực hiện thành công Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và những năm tiếp theo.
Thảo luận về các cơ hội, đóng góp và thách thức của ASEAN trong các biến động mới của tình hình thế giới và khu vực, Tiến sĩ Hoàng Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký ASEAN phụ trách Cộng đồng chính trị - an ninh đánh giá cao sự tự cường cũng như những thành tựu mà ASEAN đạt được trong 50 năm qua. Ông Hoàng Anh Tuấn cho rằng, những thành tựu này đã góp phần khẳng định sự phối hợp, hợp tác hiệu quả giữa các quốc gia ASEAN, tạo nên môi trường hòa bình, ổn định, sự tin cậy giữa các quốc gia thành viên với hệ thống kinh tế - chính trị đa năng. Việc tạo ra các cơ chế của ASEAN đã ngày càng củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. ASEAN đã củng cố quá trình xây dựng cộng đồng và tạo được vị trí vững vàng trên trường quốc tế với vai trò được thừa nhận.
Mở đầu chia sẻ về đóng góp của Việt Nam cho một cộng đồng ASEAN tầm toàn cầu, Đại sứ Nguyễn Nguyệt Nga, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Việt Nam về Hợp tác Kinh tế Thái Bình Dương đề cập tới những thành tựu chính, có tính nòng cốt của khu vực Đông Nam Á hòa bình và năng động. Theo Đại sứ, trong thời đại kinh tế số có nhiều vấn đề thách thức nổi lên, như sự thay đổi về địa chính trị, cạnh tranh đến từ các nước lớn, bất ổn gia tăng. Bên cạnh đó, các hệ thống đa phương bị thách thức nghiêm trọng; chủ nghĩa bảo hộ, căng thẳng thương mại gia tăng ở quy mô, cấp độ chưa từng có. Các thách thức truyền thống, phi truyền thống đối với an ninh khu vực phát triển gay gắt…
Nhìn từ khía cạnh cục diện đa cực ở khu vực và toàn cầu, Đại sứ Nguyễn Nguyệt Nga cho rằng, hòa bình, ổn định, hợp tác, liên kết là xu thế lớn trong bối cảnh sự chuyển dịch địa chính trị gia tăng. Vai trò của các quốc gia vừa và nhỏ cũng như các tổ chức liên kết khu vực cũng được đẩy lên mức cao hơn. Quá trình định hình cấu trúc khu vực đa trung tâm, đa tầng nấc đang tiến triển mạnh mẽ.
Trong bối cảnh tình hình đó, bà Nguyễn Nguyệt Nga nhấn mạnh, ASEAN cần trở thành một trong những cơ chế tiên phong thúc đẩy hợp tác đa phương, quản trị toàn cầu, thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Việt Nam cần tiếp tục đóng góp vào việc khẳng định vai trò của ASEAN, đặc biệt nhấn mạnh tư cách của ASEAN như một động lực chính định hình cấu trúc mới ở châu Á - Thái Bình Dương theo hướng công bằng, minh bạch, dựa trên luật lệ, bao trùm và có khả năng thích ứng; giải quyết hòa bình các tranh chấp, xây dựng lòng tin. Bên cạnh đó, hợp tác kinh tế - phát triển cần gắn bó mật thiết với công nghệ số, trở thành ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự toàn cầu của ASEAN trong thời gian tới.
Với tầm quan trọng của ASEAN trong chính sách đối ngoại đa phương của Việt Nam, Tọa đàm cũng đã thảo luận những đóng góp và vai trò của Việt Nam trong việc xây dựng một cộng đồng ASEAN toàn cầu và thực hiện thành công Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025. Các diễn giả và đại biểu chia sẻ nhiều gợi mở quan trọng về cơ hội để Việt Nam có thể phát huy vai trò và đóng góp tích cực cho sự phát triển và lớn mạnh của ASEAN, nhất là trong năm 2020, khi Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN với các ưu tiên về đẩy mạnh thực hiện thành công Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, nâng cao khả năng thích ứng của ASEAN trước những đổi thay của môi trường khu vực và quốc tế, giữ vững vai trò, vị thế của ASEAN ở khu vực cũng như phát huy vai trò của ASEAN ở tầm toàn cầu.