Năng lượng nguyên tử phục vụ đời sống

Trung tâm Chiếu xạ đầu tiên của miền Trung và Tây Nguyên đặt tại Đà Nẵng – PVT3.

Chớp thời cơ để đẩy mạnh nguyên cứu ứng dụng năng lượng nguyên tử

Ngay sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cụm từ “Viện Nguyên tử Đà Lạt” gây ấn tượng mạnh đối với giới khoa học, đặc biệt là những người am hiểu vật lý. Vào năm 1962, một cơ sở nguyên cứu hạt nhân đã được xây dựng ở Đà Lạt. Nước Mỹ đã giúp đỡ bằng cách xây dựng lò phản ứng nguyên tử TRIGA MARK – II công suất 250 kW tại đây. Cuối năm 1975, Việt Nam có Viện Năng lượng nguyên tử và viện đó đã tiếp nhận lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt. Kể từ đây, lĩnh vực nghiên cứu năng lượng hạt nhân ở Việt Nam được quan tâm.

Vào thời điểm này trên thế giới nhiều quốc gia đã xem ngành năng lượng nguyên tử là đầu tàu kéo theo sự phát triển của các ngành khoa học công nghệ khác. Ở Việt Nam, với tầm nhìn xa rộng, nhiều cán bộ khoa học trong lĩnh vực hạt nhân đã được đào tạo ở châu Âu, châu Mỹ. Việt Nam lại được chúng ta đã nhận được cơ quan cơ quan năng lượng hạt nhân thế giới và các đối tác của các nước phát triển quan tâm, giúp đỡ. Như vậy, Việt Nam đã có điều kiện sử dựng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Ở Việt Nam, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (NLNTVN) là đơn vị đi đầu trong nghiên cứu, triển khai và ứng dụng công nghệ bức xạ. Vào năm 1991 đã thành lập cơ sở chiếu xạ đầu tiên tại Hà Nội. Đến năm 1998, thành lập cơ sở chiếu xạ thứ hai tại thành phố Hồ Chí Minh.Trước khi có thể xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân tại Việt Nam, chúng ta tiến hành ứng dụng năng lượng hạt nhân trong các lĩnh vực y tế, công nghiệp, nông nghiệp. Hiện cả nước đã có trên 30 cơ sở y học hạt nhân, chủ yếu tập trung ở các tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương...

Trang bị của y học hạt nhân có 43 thiết bị xạ hình (35 máy SPECT và SPECT/CT, 8 PET/CT). Kỹ thuật xạ hình PET/CT sử dụng 18F-FDG, công nghệ tiên tiến của thế giới hiện đã trở thành kỹ thuật thường quy trong chẩn đoán - điều trị các bệnh về ung thư, tim mạch và thần kinh tại Việt Nam. Số lượng bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai và Chợ Rẫy khoảng 7000-8000 lượt/năm. Cả nước hiện có 25 cơ sở xạ trị với nhiều kỹ thuật xạ trị hiện đại, ngang tầm khu vực và quốc tế.

Trên cả nước hiện có gần 200 máy chụp cát lớp vi tính, hơn 50 máy chụp cộng hưởng từ và 21 máy chụp mạch máu, trên 500 máy X quang cao tần. Các kỹ thuật cao về điện quang mới chỉ được áp dụng ở những bệnh viện đầu ngành.Viện nghiên cứu hạt nhân (Đà Lạt) cung cấp gần 400Ci/năm, sản xuất trên các máy cyclotron khoảng 250Ci/năm (tổng lượng cung cấp trong nước đạt gần 50% nhu cầu).

Trong lĩnh vực công nghiệp và nông nghiệp đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Trung tâm ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong công nghiệp (CANTI) đã nghiên cứu, thiết kế và chế tạo thành công nhiều loại thiết thiết bị ứng dụng trong công nghiệp dầu khí. Ngoài ra, Trung tâm còn nghiên cứu và chế tạo thiết bị CT GORBIT và phần mềm dựng ảnh đã xuất khẩu sang 7 nước theo đặt hàng của IAEA. Theo đánh giá của IAEA năm 2014, Việt Nam là quốc gia đứng thứ 8 trên thế giới trong lĩnh vực nghiên cứu về đột biến tạo giống, được trao Giải thưởng thành tựu xuất sắc về đột biến tạo giống cho Viện Di truyền nông nghiệp và GS.TS. Trần Duy Quý và 02 giải thưởng về thành tựu trong lĩnh vực đột biến tạo giống cho tập thể Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam và Trung tâm hạt nhân thành phố HCM, và cho 2 cá nhân của Sở NN&PTNT Sóc Trăng. Ngoài ra, công nghệ hạt nhân còn được sử dụng trong lĩnh vực tài nguyên, môi trường, phòng tránh thiên tai…

Nhà máy Chiếu xạ đã đi vào hoạt động – PVT1

Đà Nẵng đã có tên trên bản đồ nghiên cứu và ứng dụng công nghệ bức xạ

Trong quy hoạch phát triển năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, thành phố Đà Nẵng là một trong những địa điểm được chú ý. Vào đầu năm 2019, Trung tâm Nghiên cứu và Triển khai công nghệ bức xạ (trực thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam) cho biết đơn vị vừa đưa vào hoạt động Nhà máy Chiếu xạ đặt tại xã Hòa Sơn, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng. Nhà máy ứng dụng công nghệ chiếu xạ có chức năng bảo quản thực phẩm, thủy hải sản; khử nấm mốc, bảo quản dược liệu, khử trùng vật phẩm y tế… Nhà máy chiếu xạ này là cơ sở đầu tiên của khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Nhà máy sử dụng công nghệ chiếu xạ tiên tiến, hiện đại sử dụng nguồn phóng xạ Cobalt-60.

Nhà máy có trang bị hệ thống kho lạnh công suất lớn để đáp ứng yêu cầu lưu trữ hàng hóa. Sau khi đi vào hoạt động, nhà máy đã thực hiện chiếu xạ những lô hàng thủy sản đông lạnh đầu tiên với sản lượng để phục vụ xuất khẩu.Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cho biết, việc đưa vào vận hành nhà máy có ý nghĩa rất lớn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Trung và Tây Nguyên; góp phần thúc đẩy xuất khẩu các mặt hàng thực phẩm có yêu cầu nghiêm ngặt về bảo quản chất lượng đến các thị trường khó tính trên thế giới.

Việc đưa Nhà máy Chiếu xạ ở Đà Nẵng vào hoạt động là sự kiện có ý nghĩa nhưng đây mới chỉ là bước đầu trong việc nghiên cứu, ứng dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Trong tương lai không xa, Đà Nẵng sẽ trở thành một mắt xích quan trọng trong việc thực hiện chức năng lớn lao của Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam.