Tại sao lực lượng tinh nhuệ Quds của Iran lại làm Mỹ và phương Tây "run sợ"?

Vào ngày 3/1, Mỹ đã tiêu diệt nhân vật huyền thoại của Iran, Thiếu tướng Soleimani, chỉ huy tối cao của Lực lượng tinh nhuệ Quds được mệnh danh là “Lữ đoàn thánh chiến” của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC). Đây là một lực lượng không thể bỏ qua trong địa chính trị của Trung Đông.

Lực lượng tinh nhuệ Quds được coi là "quyền lực" nhất khu vực Trung Đông. Nguồn: Huanqiu.

Sinh ra từ chiến tranh

Lực lượng tinh nhuệ Quds được thành lập từ đầu những năm 1980 khi cuộc chiến tranh Iran – Iraq chuẩn bị bắt đầu. Trụ sở của lực lượng này đặt tại thành phố Kermanshah phía Đông Nam Iran, nhiệm vụ chính là truyền “máu mới” cho tiền tuyến của cuộc chiến tranh Iraq – Iran. Nhưng khi sự kết hợp giữa huấn luyện và thực tiễn chiến đấu ngày càng chặt chẽ hơn, thì tầm quan trọng của lực lượng Quds cũng trở nên nổi bật hơn.

Vào thời điểm đó, do không có kiến thức về chiến thuật và phối hợp hiệp đồng, lực lượng IRGC phải sử dụng “chiến thuật biển người” để “tả xung hữu đột” trên chiến trường với Iraq, điều này làm IRGC thiệt hại nặng nề. Khi lực lượng Quds xuất hiện đã làm thay đổi cục diện chiến tranh. Từ tháng 2-3/1984, Iran phát động một cuộc tấn công quy mô lớn mang tên chiến dịch “Khay-bar” do Quds phụ trách, lực lượng này đã xâm nhập vào Iraq và cắt đứt được tuyến đường huyết mạch Baghdad – Basra, và gần như đảo ngược tiến trình của cuộc chiến.

Lực lượng Quds ra đời đã làm đảo ngược tiến trình của cuộc chiến Iraq - Iran. Nguồn: Huanqiu.

Sau cuộc chiến này, lực lượng Quds đã đạt được danh tiếng lớn, từ đó quy mô của lực lượng này được nâng cao từ 2.200 quân lên thành 15.000 quân, đồng thời cũng phụ trách nhiệm vụ nặng nề đó là  bảo vệ “hệ tư tưởng của Iran”. Ngày nay, lực lượng Quds đã được mở rộng hơn nữa và chịu trách nhiệm về các hoạt động chiến tranh bất đối xứng, thu thập thông tin tình báo, hoạt động đặc biệt, tuyên truyền hồi giáo dòng Shia, hoạt động bí mật và tác chiến ở nước ngoài.

Theo báo cáo được Mỹ công bố, năm 1998, ông Soleimani được điều chuyển từ Sư trưởng Sư đoàn 41 của IRGC sang làm Tư lệnh của lực lượng Quds, kể từ đó các “xúc tu” của lực lượng này đã mở rộng đến Iraq, Yemen, Lebanon và Sudan. Đồng thời, Quds cũng thiết lập một mạng lưới quân sự, chính trị, tình báo và kinh tế dày đặc và có quan hệ chặt chẽ với Hezbollah, LựclượngJihad tại Gaza, các nhóm dân quân người Shiite (Shi'a) và lực lượng dân binh zaydis yemen (tiền thân của Houthi).

Từ khi Soleimani lên nắm quyền chỉ huy lực lượng Quds đã mở rộng tầm ảnh hưởng bao trùm Trung Đông. Nguồn: Huanqiu.

Hoạt động bí mật

Lực lượng Quds là một đơn vị đặc biệt, phụ trách thực hiện chức năng ngoại giao của Iran, thành phần của Quds hoàn toàn khác biệt với các lực lượng hoạt động đặc biệt truyền thống. Theo báo cáo của tạp chí “vũ khí và chiến thuật” Nga, lực lượng Quds thường tuyển chọn nhân sự từ IRGC, lực lượng tình nguyện bán vũ trang Basij của Iran và một số “nhân tài” trong các lực lượng vũ trang thân Iran của các nước xung quanh. Sau đó Iran tiến hành huấn luyện toàn diện lực lượng này tại các căn cứ bí mật được ngụy trang núp bóng cơ sở dân sự.

Các cơ quan tình báo phương Tây mô tả lực lượng Quds là một “trường học 7 tháng”, lực lượng này được huấn luyện bài bản về hoạt động trinh sát, chế tạo và sử dụng bom mìn, ngoại ngư, phương pháp chiến đấu trên núi, cứu thương tại chỗ, tâm lý học và liên lạc vô tuyến. Để nâng cao các kỹ năng cho lực lượng này, khóa huấn luyện có mọi trang bị cần thiết thao trường huấn luyện, trường bắn, máy bay trực thăng, xe quân sự, thiết bị điện tử và vũ khí mới nhất, trong đó các vũ khí, trang phục và sách huấn luyện tác chiến của nước ngoài đều có được thông qua các kênh đặc biệt.

Lực lượng Quds tuyển chọn nhân sự từ các lực lượng Iran và nhiều quốc gia xung quanh. Nguồn: Huanqiu.

Ảnh hưởng bao trùm Trung Đông

Phương Tây cáo buộc lực lượng Quds đã lên kế hoạch và tham gia vào nhiều cuộc tấn công bạo lực trên toàn thế giới, nhưng chính phủ Iran đã bác bỏ. Do các hoạt động của lực lượng này đều là bí mật, nên các “thành tích” thực tế của lực lượng này được biết đến chỉ có thể thông qua biện pháp duy nhất là phỏng đoán. Nhiều báo cáo cho rằng, lực lượng Quds đã giải cứu Syria và Iraq khỏi “vũng lầy khủng bố”.

Tại thời điểm quan trọng của cuộc nội chiến Syria năm 2014, nhóm cố vấn do Soleimani dẫn đầu đóng tại căn cứ ở ngoại ô Damascus đã tiến hành điều phối binh lực và vật chất, duy trì đường dây liên lạc giữa Damascus và các thị trấn phía tây như Homs, Aleppo và Latakia. Lực lượng dân binh Shia được Quds cung cấp từ vũ khí đến huấn luyện đã “lấp đầy” khoảng trống hậu phương của quân Chính phủ Syria. Vào tháng 11/2016, Quân đội Syria thành lập Quân đoàn 5, nòng cốt của Quân đoàn này là dân binh được huấn luyện bởi Quds.

Lực lượng Quds có mặt tại hầu hết các "điểm nóng" ở Trung Đông, nhất là Iraq và Syria. Nguồn: Huanqiu.

Tại Iraq, theo báo cáo của tình báo phương Tây, nhiệm vụ chính của Quds là hỗ trợ các hành động quân sự của các tay súng hồi giáo dòng Shia ở Iraq. Tháng 6/2014, trước sự tấn công mạnh mẽ của ISIS, lực lượng Quds đã tăng cường hỗ trợ cho lực lượng dân quân Shia, và biến lực lượng này thành một lực lượng “xương sống” tương đương với quân đội chính quy của Iraq - lực lượng Huy động nhân dân (PMF). Với sự hoạch định của Soleimani, Iraq đã đạt được nhiều thành công trong việc đối phó với ISIS, và điều này đã làm gia tăng ảnh hưởng của Iran. Mỹ cáo buộc rằng, Quds đã cung cấp vũ khí cho các lực lượng chống Mỹ và giúp lực lượng này thực hiện các cuộc tấn công khủng bố, chiến tranh du kích, làm thiệt mạng hàng trăm binh sĩ Mỹ.

Báo cáo của Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ cho biết, chiến lược hành động của lực lượng Quds ở Trung Đông tương tự các chiến lược phản ứng khu vực của NATO. Lực lượng này có thể điều chuyển và phối hợp một số lượng lớn dân quân xuyên biên giới. Sự kết hợp của các lực lượng dân quân và chính quyền địa phương đã hình thành một mạng lưới chính trị có sức sống mạnh mẽ. Chính phủ Iran đã đầu tư nhiều tâm huyết cho mạng lưới chính trị này, với mục tiêu “cắm rễ”  lâu dài ở các nước Trung Đông. Mỹ nên coi lực lượng Quds là một “nhà ngoại giao ngụy trang”, không chỉ đơn giản là một chiến binh.