Nếu Asanzo có hoạt động sản xuất tại Việt Nam, "buộc tội" đúng hay sai?

Trong khi đó, bản thân Asanzo khẳng định không lừa dối người tiêu dùng và hối thúc cơ quan nhà nước sớm có kết luận.

Nếu có giá trị sản xuất 30% tại Việt Nam, chuyện Asanzo sẽ khác

Ngay khi từ nổ ra vụ việc liên quan đến xuất xứ hàng hóa của Công ty CP Tập đoàn Asanzo nổ ra, ông Phạm Văn Tam (chủ tịch Asanzo) nói rằng đối với sản phẩm tivi, Asanzo nhập 70% linh kiện từ Trung Quốc, 30% còn lại Asanzo tự làm như: thiết kế bảng mạch, hiệu chỉnh phần mềm Android TV, bộ nguồn phù hợp với điện 220V, remote...

Luật sư Diệp Năng Bình cho rằng: Nhãn xuất xứ "Made in Vietnam" là để chỉ ra rằng sản phẩm được sản xuất ở Việt Nam.

Theo dõi kỹ vụ việc của Asanzo thời gian qua, Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng văn phòng luật sư Tinh Thông Luật cho rằng: Nếu Asanzo chứng minh được điều này thì được phép ghi nhãn xuất xứ hàng hóa là Việt Nam. Nếu vậy, căn cứ vào luật Asanzo không sai. Trường hợp này, cần thanh tra kiểm tra trả lại trong sạch cho doanh nghiệp.

Giải thích rõ hơn, ông Diệp Năng Bình cho biết: Đối với sản phẩm có xuất xứ không thuần túy, theo quy định của pháp luật Việt Nam là sản phẩm có tỉ lệ phần trăm giá trị nguyên liệu không có xuất xứ từ Việt Nam ≥ 30% tổng giá trị của hàng hóa được sản xuất ra. Điều này thể hiện ở Thông tư 05/2018/TT - BCT ngày 03/04/2018 quy định về xuất xứ hàng hóa.

Như vậy, nếu hiểu đúng, một hàng hóa được gắn dòng chữ "Made in Vietnam" chưa chắc nguyên liệu làm nên hàng hóa đó có xuất xứ 100% từ Việt Nam. Thực tế, các doanh nghiệp, chẳng hạn như may mặc, có khoảng 50% nguyên liệu vải sợi được nhập từ Trung Quốc nhưng sản phẩm được hoàn thiện tại Việt Nam nên hoàn toàn vẫn đáp ứng tiêu chí "Made in Vietnam".

Đối với mặt hàng công nghệ như điện thoại smatphone, việc xác định xuất xứ cũng tương tự như đối với mặt hàng may mặc. "Đây là sản phẩm được xác định theo xuất xứ không thuần túy".

Luật sư Diệp Năng Bình cho rằng: Nhãn xuất xứ "Made in Vietnam" là để chỉ ra rằng sản phẩm được sản xuất ở Việt Nam. Một chiếc smartphone Samsung được ghi nhãn "Made in Vietnam", nhưng rõ ràng nó là sản phẩm của Hàn Quốc. Tức là, một chiếc smartphone được ghi dòng chữ ‘Made in Vietnam’ nhưng nó chỉ mang ý nghĩa là sản phẩm này được sản xuất và lắp ráp tại Việt Nam mà thôi. Cũng giống như một chiếc iPhone ghi "Made in China", sản xuất & lắp ráp tại Trung Quốc nhưng đó là sản phẩm của Mỹ.

“Ở thời đại 4.0, chuỗi cung ứng toàn cầu thì cái nào rẻ, có lợi cho doanh nghiệp là họ đem về cho doanh nghiệp họ chứ không nhất thiết phải nguyên liệu, chế biến của Việt Nam mới là Việt Nam”, ông Diệp Năng Bình chia sẻ.

Nên coi trọng chất lượng hơn xuất xứ

Chia sẻ tại buổi sinh hoạt chuyên đề: Thế nào là “Made in Vietnam” ngày 17/7, luật sư Trần Ngọc Trung - Cố vấn cao cấp Công ty Luật Baker & McKenzie - đánh giá việc gắn nhãn "made in Vietnam" dưới góc độ người tiêu dùng.

Nhận định câu chuyện xuất xứ hàng hóa, ông Trần Ngọc Trung cho rằng: Cho đến hiện tại, cơ quan quản lý chỉ chú trọng xuất xứ với hàng xuất khẩu - nhập khẩu có hưởng ưu đãi thuế hay không? Còn vấn đề hàng sản xuất bán trong nước có xuất xứ hay không cơ quan quản lý không yêu cầu.

Thực tế, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) tại cuộc họp của bộ này đã thẳng thắn chỉ ra: Dù có các văn bản khác nhau nhưng hiện chưa có quy định rõ ràng xác định xuất xứ hàng hóa như nào được gọi là “sản xuất tại Việt Nam”, “hàng hóa của Việt Nam”.

“Hiện nay nhận thức của người tiêu dùng về xuất xứ hàng hóa là hoàn toàn khác nhau, ví dụ như với câu chuyện Asanzo, nếu có doanh nghiệp cũng nhập khẩu linh kiện Nhật Bản, hàm lượng như thế nhưng lắp ráp tại Việt Nam và dán nhãn Nhật Bản, thì có phải là lừa dối khách hàng?”, ông Trần Ngọc Trung đặt câu hỏi.

Trước tình hình này, ông Trần Ngọc Trung nhận định: Vấn đề cuối cùng vẫn là chất lượng của hàng hóa. Cần tránh biến việc gắn nhãn mác trở thành thủ tục hành chính gây phiền hà cho doanh nghiệp. Thay vì quản lý câu chuyện về xuất xứ, việc quản lý chất lượng sản phẩm của cơ quan quản lý đóng vai trò quan trọng hơn trong vấn đề này.

“Asanzo phát triển mạnh, quy mô rộng lớn, tôi nghĩ nếu họ lừa dối khách hàng họ sẽ không phát triển được như vậy. Bởi vì người sản xuất có thể sản xuất hàng hóa để bán, nhưng người tiêu dùng có quyền lựa chọn. Nếu sản phẩm không đảm bảo chất lượng thì không bán được. Bởi sau cùng, với người tiêu dùng thì chất lượng là quan trọng hàng đầu.

Bà Trần Thị Thu Hương, Giám đốc Trung tâm xác nhận chứng từ thương mại (VCCI) kể:  “Hộp Drona do doanh nghiệp Việt Nam sản xuất đã được cấp C/O mẫu A cho xuất khẩu sang EU, đáng lẽ phải dán nhãn Made in Vietnam nhưng khi xuất khẩu sang Mỹ, do sản phẩm vải doanh nghiệp sử dụng có nguồn gốc xuất xứ tại Trung Quốc nên bao bì vẫn dán nhãn Made in China theo yêu cầu của khách hàng”.